Wystawa ORBIS PICTUS - Świat malowany Jana Amosa KomeńskiegoOtwarcie wystawy: środa, 17 grudnia 2008 r., godz. 17.00, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66 , (II p. "pod Wielkim Świetlikiem")
Wystawa czynna: 18 grudnia 2008-15 stycznia 2009 roku, od poniedziałku do soboty w godz. 9.00 - 21.00, w niedzielę w godz. 15.00 - 20.00
Organizator wystawy: Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Biblioteką Uniwersytecką w Warszawie
Wystawa została zorganizowana z okazji 350. rocznicy pierwszego wydania słynnego i bardzo ważnego w dzie¬jach nauk pedagogicznych ilustrowanego podręcznika pt. "Orbis sensualium pictus" ("Świat malowany" lub "Świat zmysłowy w obrazach") autorstwa czeskiego pedagoga Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670), który wiele lat pracował także w Lesznie w Wielkopolsce (1628-1656).
Jan Amos Komeński (Komenský, Comenius, 1592-1670) – najwybitniejszy pedagog XVII stulecia – żył, studiował i działał w wielu krajach Europy: na rodzimych Morawach, Czechach, Niemczech, Polsce, Szwecji, Siedmiogrodzie, Niderlandach. Uchodząc przed prześladowaniami religijnymi w Czechach w czasie wojny trzydziestoletniej, w 1628 roku znalazł schronienie w Rzeczypospolitej. Tutaj, głównie w Lesznie i Elblągu, nie licząc krótkich pobytów za granicą, spędził następnych prawie 25 lat swego życia – pod względem twórczości pisarskiej bodaj najpłodniejszych. W 1656 roku, w czasie "potopu" musiał opuścić Polskę, udając się do Amsterdamu, gdzie spędził resztę życia.
W 1658 roku, 350 lat temu, ukazało się pierwsze wydanie jego ilustrowanego podręcznika pt. Orbis sensualium pictus. Był to rodzaj ilustrowanej "encyklopedii" – czytanki szkolnej dla dzieci w 150 rozdziałach. Miał ukazać i nazwać w założeniu wszystkie potrzebne dzieciom rzeczy świata duchowego i materialnego. Jest więc ciekawy nie tylko dla pedagogów, historyków i bibliotekarzy, ale także dla prawników, biologów, fizyków, astronomów, lekarzy, medyków i innych. Podręcznik ten cieszy się ogromnym zainteresowaniem także wśród zbieraczy starych druków.
Orbis pictus drukowano w kilkunastu językach. Pierwsze wydanie z językiem polskim opublikowano w 1667 roku w Brzegu na Śląsku, a ostatnie pełne z tekstem Komeńskiego – we Wrocławiu w 1818 roku (nie licząc późniejszych skrótów i przeróbek, które ukazywały się do połowy XIX wieku). Łącznie przez ponad dwieście lat w świecie ukazało się niemal dwieście wydań Orbis pictus. Był to niebywały sukces.
Tytuł polski: Świat malowany rzeczy widocznych pod zmysły podpadających pochodzi z ostatnich pełnych wydań Orbis pictus z tłumaczeniem polskim, które ukazały się we Wrocławiu w latach 1805, 1809 i 1818. Redaktorem tekstu polskiego był Jerzy Samuel Bandtkie (1768-1835), historyk, historyk drukarstwa, zasłużony badacz dziejów Śląska, nauczyciel i bibliotekarz we Wrocławiu w latach 1798-1810, od 1811 roku – profesor i dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie.
W XIX wieku Komeński znany był jako jeden z filarów pedagogiki europejskiej i "ojciec nauczania poglądowego" nie tylko dzięki licznym wydaniom Orbis pictus. Jego sławę jako pedagoga ugruntował też filozof niemiecki Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716).
Wystawa składa się z szesnastu plansz tematycznych:
I. Droga do Orbis sensualium pictus,
II. Lucidarium i najwcześniejsze wydania Orbis sensualium pictus,
III. Następne wydania Orbis sensualium pictus,
IV. Zapraszanie i "żywy alfabet",
V. Świat według Komeńskiego – astronomia,
VI. Teologiczna koncepcja świata,
VII. Człowiek,
VIII. Praca fizyczna – kopalnia,
IX. Praca fizyczna – rzemiosła,
X. Studia humanistyczne – sztuki wyzwolone i cnoty,
XI. Sprawiedliwość i kary,
XII. Sztuka pisania i drukarnia,
XIII. Szkoła,
XIV. Museum i podróże,
XV. Religia i Opatrzność Boża
XVI. Janua linguarum i Linguarum methodus novissima J.A.Komeńskiego.
Celem wystawy jest prezentacja podręcznika Komeńskiego Orbis sensualium pictus oraz jego genezy.
Wystawie towarzyszy książka pt. Orbis pictus - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego / Orbis Pictus - Die Welt in Bildern des Johann Amos Comenius (Warszawa 2008). Jest to nie tylko katalog wystawy, lecz także bardziej pogłębione omówienie tematu. Daje także możliwość dokładniejszego przyjrzenia się licznym i ciekawym ilustracjom.
W pierwszym tygodniu trwania wystawy (do 23 grudnia) planszom towarzyszy również pokaz oryginałów. Prezentujemy 20 "komenianów" dydaktycznych ze zbiorów Gabinetu Starych Druków BUW.
